اما امروزه نیز سفرنامهها یکی از مهمترین اسناد برای مطالعه تاریخ اجتماعی به شمار میرود. سفرنامهها معمولا حاوی اطلاعات بسیار ارزشمندی درباره جزئیات زندگی جوامع، نکات تاریخی، اطلاعات اقتصادی، وضعیت بهداشتی، انواع غذا برای مسافرت و … است و هر چقدر دقت نویسنده در ثبت کردن جزئیات و تحلیل وقایع بیشتر باشد، اطلاعات بیشتر و با ارزشتری به ما ارائه میدهد.
مادام دیولافوا همسر مارسل دیولافوا (مهندس و باستانشناس)، در مسافرتهای علمی و تحقیقاتی همسرش در سالهای ۱۸۸۱-۱۸۸۶ به فرانسه، ترکیه، قفقاز، ایران و بینالنهرین او را همراهی میکرد. او از هنگام حرکت از فرانسه تا مراجعت به آنجا، وقایع روزانه مسافرت و مشاهدات و تحقیقات شوهر خود را یادداشت کرده و به صورت کتابی با نام «مسافرت دیولافوا در ایران و شوش و کلده» به چاپ رسانیده است.
یعقوبی نخستین جغرافینویس عرب است که در قرن سوم هجری سرزمینها را بر پایه مشاهدات خود تعریف کرده و اختصاصاً به همین منظور به سیاحت پرداخته است. به گفته خودش از آغاز جوانی و شکفتگی ذهن به دانستن اوضاع شهرها و فاصله راهها علاقه پیدا کرد، از این رو ممالک اسلامی را گشت و حاصل جستجوها و مسافرتهای خود را در شرق و غرب در کتاب «مختصر اخبارالبلدان» تألیف کرد.
معرفی مهمترین کتاب های عاشورایی : آثار داستانی و غیرداستانی
بازرگان ونیزی که نام و نشانی از وی در دست نیست، در واقع، مولف گمنام کتاب سفرنامههای ونیزیان است که بیش از هشت یا ۹ سال از عمر خود را (از ۱۵۱۰ تا ۱۵۱۹ میلادی) در ایران گذراند و حکومت دوره شاه اسماعیل صفوی را از نزدیک تجربه کرد.
در لندن هجده زندان در محلات ساختهاند که هر کدام ارباب مقصرین و خونیان و دزدان و طاغیان قرضداران را به اطلاع کدخدایان به زندانهای مزبور فرستاده که بعد قضات شهر آنها را به محکمهی شرع آورده، امر آنها را رسیده و هر کس را موافق تقصیر او سیاست کنند.»
در این نوشتار سعی شده ده سفرنامهی مشهور و معتبر که توسط نویسندگان ایرانی و خارجی نوشته شدهاند، معرفی شوند.
سفرنامهی «عشق غریبهها» با ترجمهی امیر مهدی حقیقت را نشر چشمه منتشر کرده است.
«(پنجشنبه، سیزده جمادیالثانیه، منزل یازدهم. صبح چهار ساعت از دسته گذشته، وارد کنگاور شدیم. کوچه و بازار، همه چیز دارد. جای خوبی است. راه دیشب هم همه صاف بود. مهتاب شب سیزدهم معرکه میکرد. حیف؛ کسانی که باید همراه داغترین خبرها باشند، نیستند که این شبهای مهتاب را زنده کنند. انشاءالله قسمت همه بشود این سفر را بیایند و به سلامتی این شبها را ببینند. اینجاها از طهران ارزانتر است. هیچ چیز چندان گران نیست اما خانه چقدر گران است. این صاحبخانهها چقدر پول میگیرند.
بنده را میل به این گردشگری داخلی آمده که طریق مهمانی او را دیده، شرحی به لاردمیار مزبور نوشته، رخصت نامه به جهت بنده به همراه نوکر خود فرستاده و بنده در لباس انگریزی به آنجا رفته، نه کسی بنده را شناخته و بنده هم سه ساعت در آنجا ماندم.
با خود اندیشیدم: چه زود این باربران زرد میتوانند روزی پاریس، لندن و نیویورک را خالی کنند.
بانو لسکو بازرگان معتبر و متمکن و عالیقدر و مشهور، و پدر مرحومم پیشنهاد کردند که در انجام سفارشات شاهنشاه با من شریک باشند. مسیو رزن از بازرگانان بسیار شریف لیون نیز که در سفر تجارتی سابق با هم شریک بودیم، وارد معامله شد. طی مدت چهارده ماه، دستور دادیم تمام ممالک ثروتمند اروپا را تفحص کنند تا احجار عالی و تراشیده را خریداری نمایند.
وی در مسیر سفرش از فلسطین، ارمنستان، بینالنهرین، خلیج فارس، ایران، بلخ، کاشغر و ختن گذشت و در بازگشت از سوماترا (جنوب هند) به ایران آمد و داغترین خبرها از راه قسطنطنیه به وطن بازگشت. قسمتی از راه سفر پولو همان راه قدیمی سیاح و مسافر معروف چینی هوئن تسانگ بود.
تنها راه ممکن، گرفتن ویزای گروهی و استفاده از تور ویتنام بود و متأسفانه واسطهها برای این